Wat is de innerlijke familie
Bij het werken met de innerlijke familie deel je jezelf als het ware op in vier stukken. Daarvoor onderscheiden we vier innerlijke archetypes, ook wel “schilden” genoemd: het meisje, de jongen, de man en de vrouw. Zij bepalen samen je gedrag, ze verbeelden al jouw kwaliteiten, behoeften, waarden en drijfveren. Deze stukken ervaren we vaak als verschillende stemmen in ons hoofd; we hebben bijvoorbeeld zin om uit eten te gaan maar iets in ons wil ook lekker op de bank blijven hangen. We vinden ons werk niet meer leuk en willen ontslag nemen, maar iets in ons is ook bang en durft niet. Al deze stemmen creëren een wirwar van gedachten en gevoelens in onszelf, niet alleen over de gewone dagelijkse dingen, maar ook over onze grotere stukken: angsten, trauma’s, stress, werk, relaties en ga zo maar door. Het kan dan veel duidelijkheid geven om ze uit elkaar te pluizen en alle vier de innerlijke familieleden apart te horen en te voelen over het desbetreffende onderwerp.
Hieronder zal ik de vier familieleden kort beschrijven.
Het meisje en de jongen zijn je aangeboren kwaliteiten. De vrouw en de man ontstaan gedurende je jeugd en zijn aangeleerd, vaak zie je in je innerlijke man of vrouw stukken terug van je ouders.
Het meisje staat voor je gevoel, zij is je lichaam en je kwetsbare, zachte kant. Het gaat over veiligheid, contact, samen zijn.
De jongen wil op avontuur, hij is je speelsheid, creativiteit. Hij wil nieuwe dingen leren en hij is je wilskracht en inspiratie.
De vrouw is je innerlijke stem, je intuïtie en wijsheid. Ze staat voor je realisme en eigenwaarden. Zij kijkt wat de kinderen willen en besluit wat goed is voor je systeem en stuurt dan de man aan.
De man is je uitvoerende kracht. Je gedrag naar buiten toe. Hij is je denkvermogen en je daadkracht. Hij gaat ook over grenzen stellen
Het opstellen van de innerlijke familie
Bij het opstellen van de innerlijke familie werk je, zoals de naam al impliceert, niet met je werkelijke familie maar met je innerlijke familie. Net als bij een familieopstelling kan je bij het opstellen van de innerlijke familie voelen hoe de verbindingen lopen tussen de verschillende (innerlijke) familieleden. Je kan daarbij werken met representanten maar het kan ook een-op-een.
Zo ontstaat een tastbaar 3D beeld van wat zich van binnen afspeelt. Door op de verschillende plekken te staan kun je heel duidelijk de verschillende innerlijke familieleden doorvoelen. Vaak heeft elk innerlijk familielid eigen gedachtes en super ego’s en een heel eigen lichamelijke houding en gewaarwordingen in het lijf.
Hieronder zie je een voorbeeld van een een-op-een opstelling in mijn praktijk. Bij een groepsopstelling staan de representanten op de plekken van de matjes.
Als je je innerlijke familie opstelt zie je dat het systeem waarin we opgegroeid zijn doorwerkt in onze innerlijke stukken. Je innerlijke man en vrouw gaan dan net zo om met de innerlijke kinderen zoals je moeder en vader dat thuis met jou deden. Arienne Klijn zegt hierover in een handout aan haar cursisten (ik heb hierin het woord “schilden” voor innerlijke familieleden verwisseld): “ Hoe een gezin met elkaar en anderen omgaat zie je weerspiegeld in hoe een innerlijke familie met elkaar en anderen omgaat. Je vormt je volwassen innerlijke familieleden naar voorbeelden van buitenaf, dat verklaart een gelijkenis tussen je ouders/rolmodellen en je eigen innerlijke man en vrouw. Je voedt je kinderen op naar je eigen gelijkenis, dat verklaart overeenkomsten tussen je fysieke kinderen en je innerlijke.” Als je als kind vroeger bijvoorbeeld de kar moest trekken dan zie je vaak dat het innerlijke jongetje of meisje dat nu nog steeds doet en dat de innerlijke vrouw en de man niet hun volwassen rollen op zich hebben genomen. Als de familieleden niet in hun eigen rol staan krijg je een disbalans. Dat kan heel veel energie kosten of je bent bijvoorbeeld heel angstig geworden of je maakt moeilijk contact. Ga zo maar door.
Als jouw innerlijke man of vrouw stukken heeft overgenomen van je ouders, of andere belangrijke figuren uit je jeugd, dan kan hij of zij niet volledig in zijn of haar eigen kracht staan. Je herkent dit vaak in een opstelling, als je op dat deel staat voelt het, zowel voor de opsteller als de begeleider, blokkerend en ergens voelt het ook alsof de energie en het gedrag die je dan bij dat innerlijke familielid ziet niet in het systeem past. Als je dan aan de opsteller vraagt of die het gedrag herkend, of of het hem doet denken aan iemand van vroeger, dan komt daar vaak een ouderfiguur naar boven. Vervolgens kan je deze overgenomen stukken loslaten zodat het innerlijke familielid weer in zijn eigen kracht kan gaan staan. Als het ouderlijk deel losgelaten wordt zie je een grote emotionele en fysieke verandering in de opsteller. Zowel in de opstelling als daarna.
Anders dan bij de uiterlijke familieopstellingen hoef je bij het opstellen van de innerlijke familie niet perse te werken met een vraag. Alleen al het doorvoelen van de verschillende stukken kan heel veel duidelijkheid geven over waarom je de dingen doet zoals je ze doet. Wel brengt het werken met een vraag meer focus in de sessie. Zo zou een vraag kunnen zijn: “Wie is het in mij die altijd zo boos wordt als ik moet wachten?” De innerlijke familieleden weten haarfijn bij wie dit stuk hoort. Vervolgens kan je dan gaan vragen wat dat stuk nodig heeft. Wat heeft hij/zij nodig om niet meer zo boos te hoeven worden? Als je een familielid vraagt wat er nodig is, kunnen ze dat eigenlijk meestal heel nauwkeurig aanvoelen. Ze willen soms meer contact met een ander familielid of op een andere plek staan in de ruimte om zo bijvoorbeeld meer gehoord te worden of steun te krijgen. Door zo de innerlijke familieleden te verschuiven en met elkaar te laten praten heel je de schuurplekken van binnenuit. Op deze manier is het mogelijk meer rust te creëren in je eigen systeem waardoor er ruimte komt voor heling, balans en, heel belangrijk, samenwerking tussen de innerlijke familieleden.
Het leuke is dat je ook hele fysieke vragen kan stellen, zoals “wie heeft er altijd zo veel spanning in de onderrug?” Ook hier zie je dat het meestal een van de innerlijke familieleden is die dit voelt. Ze weten vaak haarfijn te vertellen wat er aan de hand is. Het is een heel mooi middel om ook met lichamelijke stukken te werken. Als je aan een cliënt vraagt waarom deze spanning in zijn schouder heeft, zal hij het antwoord vaak niet gelijk kunnen voelen. Vaak zijn het klachten waar de cliënt al lang mee loopt en niet weet waar ze vandaan komen. Als je het aan het desbetreffende innerlijke familielid vraagt, weet deze vaak wel gelijk wat er aan de hand is. Alsof je door de innerlijke stukken te scheiden een stuk ruis en interferentie weg filtert, waardoor er opeens helderheid ontstaat.
Nieuwsgierig geworden? Voor meer informatie over de groepsopstellingen of het een-op-een werk kan je contact met me opnemen voor een gratis oriënterend gesprek.